Waarom is ongezond eten zo verleidelijk en lekker?

Wanneer je zin hebt in iets lekkers, zijn wortelen, komkommers of een stengel selder niet het eerste waar je naar grijpt.

Chocolade, taart, stroopwafels, roze koeken of heerlijke frieten daarentegen gaan met veel plezier naar binnen. Waarom is ongezond eten zo verleidelijk?

Hoewel we weten dat junkfood niet goed voor ons is, krijgen we er geen genoeg van. Al jaren wordt het eten van meer fruit en groente gepropageerd door artsen en de regering.

Waarom blijft ongezond eten dan zo onweerstaanbaar en maken we als het op voeding aankomt vaak irrationele keuzes?

Ondanks dat het lijkt alsof iedereen tegenwoordig geobsedeerd is door superfoods en aan het sporten gaat, blijkt dat we ons vol blijven stoppen met ongezond eten. Zelfs al kennen we alle gezondheidsrisico’s die dit tot gevolg heeft zoals diabetes, hoge cholesterol en hart- en vaatziekten.

Maar hoe komt het eigenlijk dat ongezond eten zo verleidelijk en lekker is? Wat zou het een stuk gemakkelijker zijn als we gezond voedsel gewoon altijd lekker vinden en ongezond voedsel van nature vies!

Waarom is volgens de wetenschap ongezond eten zo verleidelijk?

Hoewel er al veel onderzoek naar is gedaan, bestaat er geen eenzijdig antwoord op de vraag waarom ongezond eten zo aantrekkelijk is. Volgens sommige wetenschappers is de neiging tot het eten van zoet, vet en zout een aangeboren behoefte.

Onze voorouders

Toen onze voorouders nog moesten jagen en verzamelen om voedsel te vergaren waren vet en suiker voor hen van levensbelang. Suikers leveren namelijk snel energie en is van groot belang voor actieve mensen.

Ook vet is een belangrijk element op het menu want het dient als brandstofreserve. Vroeger maakte men daar dan ook optimaal gebruik van. Onze voorouders moesten zo energierijk mogelijk eten omdat hun lichaam voldoende energie moest opslaan voor in tijden van hongersnood.

Hoewel we in onze westerse wereld niet meer leven met een voedselschaarste, blijkt dat onze hersenen dat niet begrijpen. Ze zijn niet mee geëvolueerd en willen nog steeds voedsel opslaan voor het geval dat.

Ons lichaam is er aan gewend om vet en suiker als iets belangrijks te zien. Omdat in er in onze tijd geen sprake meer van jagen, verzamelen en hongerwinters, zijn vet en suiker echter niet meer broodnodig.

Een ander punt is dat de gemiddelde mens suikers niet meer uit verse vruchten haalt en vet niet meer uit vers vlees. We gebruiken snelle, geraffineerde suikers uit taart en snoep in plaats van trage, complexe koolhydraten uit fruit en granen.

Bovendien eten we geharde vetten uit gefrituurde snacks in plaats van hoogwaardige vetten uit verse vis en vers vlees. De kwaliteit van de vetten en suikers, is nu veel slechter dan vroeger.

De voorkeur voor vet, zoet en zout eten was vroeger dus een groot voordeel maar nu een enorm nadeel.

Eetverslaving en genetische bepaling

Andere wetenschappers zeggen dat het feit dat ongezond eten zo verleidelijk is, te maken heeft met verslaving.

In de hersenen bevindt zich namelijk het beloningscentrum dat ervoor zorgt dat je lekker in je vel zit. Gedragingen die je een goed gevoel geven, worden hier als het ware beloond.

Dit centrum zit ergens in de middenhersenen die ook betrokken zijn bij dorst- en hongergevoel, emoties etc.

Het stofje dopamine in je hersenen is in staat om het beloningscentrum te prikkelen. De dopamine wordt opgevangen door de dopamine receptoren.

Voeding prikkelt net als alcohol en drugs dit beloningscentrum doordat het extra dopamine afgeeft. Hierdoor geeft het nuttigen ervan je een heerlijk gevoel. Bepaalde genen kunnen ervoor zorgen dat je minder dopaminereceptoren hebt in je hersenen.

Daardoor werkt het beloningscentrum minder goed en kun je minder goed genieten van dat heerlijke gevoel. Door het nuttigen van suiker (of alcohol, drugs, roken) krijg je wel die positieve ervaring en dus ga je meer zoetigheid eten. Sommige mensen zijn hier gevoeliger voor dan anderen en daardoor vatbaarder voor verslaving.

Tip:

Drang om te eten verdwijnt vaak binnen 20 minuten, richt in die tijd je gedachten ergens anders op om over die drang heen te komen. Stel je erop in dat je om een bepaald tijdstip iets mag eten. Dat maakt het makkelijker om je verlangen te sussen dan wanneer je jezelf van minuut tot minuut probeert in te houden.

Voedselimpulsiviteit

Als je de bioscoop binnengaat, komt de heerlijke geur van vers gemaakte popcorn op je af. Voordat je het weet, zit je in de zaal met een grote bak popcorn en een beker frisdrank op je schoot.

Volgens Amerikaanse wetenschappers komt dit omdat we impulsief reageren, zonder na te denken over de gevolgen van ons handelen. Het is een reactie die je krijgt bij het zien van een bepaald voedingsmiddel.

Dit heeft volgens hen eetaanvallen, gewichtstoename, obesitas en verschillende psychiatrische stoornissen als gok- en drugsverslaving tot gevolg.

Welke rol speelt de voedingsindustrie, winkeliers en groepsgedrag?

De voedingsindustrie

De voedingsindustrie heeft veel producten die je dagelijks eet zo lekker gemaakt dat je er verslaafd aan wordt. Ze bevatten voedingsstoffen die je niet nodig hebt om gezond te blijven. Veel van die voedingsstoffen zoals suiker en zout worden toegevoegd om het voor jou en mij aantrekkelijk te maken.

Volgens veel gedragswetenschappers en psychologen ondermijnt dit jouw streven naar het eten van gezonde voeding. Door het bewust toevoegen van ongezonde voedingsstoffen, creëren ze een blijvende drang naar dit voedsel.

Hoewel suiker en zout passen in een normaal voedingspatroon, is de hoeveelheid die je terugvindt in veel bewerkte voeding te hoog. Suiker en zoetigheid zijn als een beloning en kunnen volgens onderzoek een verlangen opwekken zoals naar drugs.

Hierdoor krijgt de voedingsindustrie niet alleen veel geld in het laatje maar creëren ze ook een blijvende behoefte bij jou en mij naar ongezonde voeding.

Winkeliers en ongezond eten

In supermarken vind je producten in de rekken die claimen gezond te zijn. Je vindt de informatie hierover terug op het etiket.

Toch kiezen we met zijn allen regelmatig voor verkeerde, ongezonde producten. Dat komt omdat we de informatie op de etiketten vaak verkeerd interpreteren of niet begrijpen.

De indeling van winkels is ook zo opgesteld dat je constant verleid wordt om ongezonde dingen te eten.

De basisproducten zoals brood, vlees en zuivelproducten bevinden zich meestal helemaal achter in de winkel.

Daardoor moet jij de hele winkel door waarbij je onderweg allerlei lekkere dingen tegenkomt. Aan de kassa stellen ze je nog eens op de proef of je je impulsen in bedwang kunt houden. Al die heerlijke chocoladerepen roepen om opgegeten te worden. Waarom ligt er aan de kassa geen gezonde voeding zoals fruit?

Bovendien is gezond eten veel duurder dan ongezond eten.

Tip:

Pepermuntgeur zou helpen om het verlangen naar eten tegen te gaan. Dat zou blijken uit een Amerikaans onderzoek. Mensen die gedurende de dag regelmatig muntlucht inademen, eten wekelijks 3000 calorieën minder dan mensen die dat niet doen. Dat komt neer op ongeveer 500 gram! Aan de pepermunt dan maar of misschien beter een lotion met muntgeur!

Groepsgedrag

De sociale norm speelt een rol in ons leven. Vegetariërs trekken vaak op met vegetariërs en veganisten met veganisten. Maar ook als in jouw sociale kringen je vrienden altijd chips en koek in huis hebben als je op bezoek komt, doe jij hetzelfde als ze bij jou op bezoek komen.

Aangeleerd gedrag maakt dat we ongezond eten aantrekkelijk vinden

We zagen hierboven al dat er heel wat redenen kunnen zijn waarom we ongezond eten zo lekker vinden. Volgens Psycholoog en universitair docent bij het Eatlab van de Universiteit Maastricht, Remco Havermans, gaat het om aangeleerd gedrag en dat houdt in dat we er iets aan kunnen doen.

Zo eten we bij een warme maaltijd altijd een stuk vlees en na het eten een dessert. Verjaardagen vieren we met taart en als er iets anders te vieren valt heffen we het glas met alcohol. Deze eet- en drankgewoontes zijn er met de paplepel ingegoten.

Zulke aangeleerde gedragingen kunnen het je moeilijk maken om een gezond eetpatroon te volgen. Ook al eet je genoeg, kan je nog steeds de drang hebben om meer te eten. Deze honger heeft vaak niets te maken met een lege maag maar eerder met je aangeleerde gedragspatroon dat verandering nodig heeft.

Stress maakt ongezond eten zo verleidelijk

Een andere factor die maakt dat we meer zoetigheid en junkfood eten dan vroeger is stress. Ons leven is veel drukker en veeleisender dan dat van onze grootouders. We worden geconfronteerd met prikkels door computer en tv en denken dat we steeds van alles moeten.

Heel veel Belgen en Nederlanders leiden onder stress, hebben een burn-out of vallen in een depressie. Als je last hebt van stress, komt het hormoon cortisol vrij dat de eetlust op korte termijn onderdrukt.

Houdt de stress langer aan dan normaal heeft dit hormoon soms het omgekeerde effect. Door stress verhoogt je cortisolniveau wat ervoor zorgt dat je lichaam constant in een staat van alertheid is.

Hierdoor ga je meer en meestal ongezond eten omdat je helaas vaak een verlangen krijgt naar voedsel dat je comfort brengt, vol suiker, vet en zout. Ongezond eten is ook zo verleidelijk!

Lees in DIT artikel hoe je stress aan kunt pakken.

Emotionele associatie doet eten

Mijn oma bakte vroeger altijd borstplaat en stroopwafels. Alleen al de gedachte hieraan maakt dat ik er nu al enorm veel zin in heb.

Op de markt langs een kraam lopen waar ze stroopwafels bakken, zonder er eentje (of meer) te kopen, dat valt niet mee.

Ik associeer dit voedsel met een erg leuke tijd waarin we als familie veel samenkwamen en plezier maakten.

Als je voeding associeert met iets prettigs, iets waar je goede herinneringen aan hebt, kan dat nog verslavender werken dan het al is.

Weerstand bieden

We zagen eerder al dat onze keuze voor het kopen van voeding vaak voortkomt uit impulsief gedrag. Ook worden we verleid door prikkels uit de omgeving zoals snoep aan de kassa. Om weerstand te kunnen bieden aan deze verleidingen, hebben we heel wat zelfbeheersing nodig.

Het probleem is dat we dat vaak niet bezitten en het is erg vermoeiend. Zeker als je gestrest bent, weinig tijd hebt of vermoeid bent, ben je sneller geneigd toe te geven aan je impulsen en ga je voor de bijl.

Hoewel het lijkt alsof de gedachte aan een lekkere zak frieten met een frikandel of boulet (gehaktbal) de hele dag kan overheersen, is dit niet echt nodig. Je hersenen kunnen zich namelijk maar met een specifiek deel hierop blijven focussen.

Om je gedachten van de frieten weg te halen, werken afleidingsmanoeuvres doorgaans goed. Ga dus op het moment dat je aan niets anders kunt denken iets anders doen. Zoek informatie op Google over je favoriete vakantieland, laat de hond uit, bel een vriend of vriendin, ga ramen zemen ;-), etc.

Gevaar van routine

Dat we niet altijd zin hebben om na te denken over wat we in onze winkelkar leggen, is geen ramp natuurlijk. Als je het maar niet elke dag doet zodat het een gewoonte wordt en je helemaal niet meer nadenkt over de gevolgen van je aankoop.

Je moet jezelf natuurlijk af en toe kunnen verwennen, want dat maakt het leven aangenaam en leuk. Als je jezelf iedere lekkernij ontzegt, dan ontstaat een vorm van frustratie. Als deze frustratie erg oploopt, bestaat de kans dat je je uiteindelijk helemaal overgeeft aan die grillige eetbuien.

Denk gewoon eens na over je eigen ongezonde gewoontes (bv. waarom koop je altijd een stuk chocolade als je aan de kassa staat). Kleine slechte gewoontes zorgen samen voor een grote impact op je gezondheid. Eet overwegend gezond en wees je ervan bewust wat je in je mond stopt. 

Kun jij wel wat hulp gebruiken om gezond te leren eten?

Lees mijn review over een boek met ruim 100 verschillende recepten samengesteld vanuit wetenschappelijk onderzoek.

Kun je niet meer wachten en wil je direct beginnen? Klik dan op de onderste knop!

Lees mijn review en leer meer

Probeer nu direct de Afslank Receptenbijbel